maandag 21 november 2011
zaterdag 19 november 2011
donderdag 17 november 2011
maandag 14 november 2011
zondag 13 november 2011
Chris Serroyen (ACV) over het liberale Europa
Een bazooka tegen asociale plannen
03 / 11 / 2011Rember nine fifteen. Op 15 september 2008 viel Lehman Brothers om in de Verenigde Staten. Het was het epicentrum van een wereldwijde schok op de financiële markten, die zich vervolgens doorzette op de reële economieën en iets later op de nationale arbeidsmarkten. De sociale zekerheid beleefde toen hoogdagen. In landen met een uitgebouwde sociale zekerheid, België voorop, werkte ze als schokdemper, als automatische stabilisator in het jargon. En konden er ineens ook substantiële verbeteringen af. Zoals bij ons voor de tijdelijk werklozen (van 60% naar 75 of 70% van het begrensde loon) en voor de volledig werklozen (hogere uitkeringen in het eerste jaar werkloosheid en voor langdurig werkloze alleenstaanden). In landen zoals de Verenigde Staten en China was het de trigger voor de uitbouw van een iets fatsoenlijker sociale zekerheid.We zitten meer dan drie jaar verder. En wat is van die feel good rond de sociale zekerheid overgebleven? Niks. Niente. De werkloze werd van slachtoffer opnieuw dader. De niet-actieve is opnieuw een blok aan het been in plaats van een reden tot solidariteit. De sociale zekerheid is opnieuw een obstakel voor groei in plaats van een rem op afgroei. En de vakbonden die tegen die stroom trachten op te roeien, worden wegens zoveel onverantwoordelijkheid keer op keer gebrandmerkt als doodgravers van de solidariteit. Met als favoriet mikpunt vandaag de langdurig werklozen. Een deel van die langdurig werklozen vandaag behoort nochtans tot de zwaarste slachtoffers van de financiële crisis. Ofwel omdat ze in 2008 en 2009 werden gedumpt en vandaag bij de ongelukkigen horen die niet opnieuw aansluiting wisten te vinden op de arbeidsmarkt. Ofwel omdat ze toen al werkloos waren, maar bij sollicitaties sindsdien werden weggedrumd door de nieuwe bulk van werklozen, vaak met betere profielen.
Mainstream
Nu, inzake stigmatisering van gerechtigden op sociale uitkeringen zijn we wel wat gewoon. Minder gewoon is hoe dit ook tot het mainstreamdenken is gaan behoren. En hoe je in de regeringsvorming vandaag ziet hoe ongemeen zwaar de sociale uitkeringen dreigen te worden aangepakt.
Drie groepen dreigen binnenkort bijzonder hard te worden getroffen: de jonge werklozen, de langdurig werklozen en de oudere werknemers.
De formateursnota van Di Rupo van juli dit jaar ging al bijzonder ver. In het bijzonder met het voorstel om alle werklozen na verloop van tijd op een minimumuitkering te zetten, met in de oude dag op de koop toe een tweede inlevering door een geringere gelijkstelling van werkloosheidsperiodes voor het pensioen. Met een eerste reeks maatregelen naar oudere werknemers die ontslagen worden (beperking brugpensioen) of minder willen gaan werken (beperking landingsbanen). En met een voorstel om de budgetten voor de welvaartsvastheid van de sociale uitkeringen met 40% te verminderen. Dat is over twee rondes bekeken direct een aderlating met meer dan 500 miljoen euro op de kap van sociaal zwakkeren.
Maar uit wat vanuit de onderhandelingen van de voorbije twee weken doorsijpelde, is af te leiden dat het veel zwaarder wordt dan dat. Waarbij het de bedoeling lijkt om werknemers die hun job verliezen al vrij snel op een lagere uitkering te zetten. Om uiteindelijk te belanden op een minimumuitkering die voor een gezin minstens 30% en voor een alleenstaande 11% onder de Europese armoedenorm zit. Er circuleerden vorige week zelfs scenario’s om daar nog 20 euro per maand af te doen.
Zoals de eerste voorstellen van Di Rupo naar de oudere werknemers inmiddels zouden zijn aangedikt tot een werkelijke tsunami van eindeloopbaanmaatregelen. Dit dreigt veel erger te worden dan het Generatiepact, onder meer omdat geen poging meer wordt gedaan om wat te nuanceren onder meer volgens de zwaarte van het beroep. Of om iets extra te doen naar jonge werklozen of naar werknemers in het spitsuur van hun loopbaan. Integendeel. Ook de jongeren worden geraakt, in hun wachtuitkeringen. En het tijdkrediet zou verder worden afgebouwd. Laat staan dat een poging zou gebeuren om ook de werkgevers voor hun verantwoordelijkheid te plaatsen, inzake opleiding, begeleiding, kwaliteit van jobs en tewerkstellingskansen voor ouderen. Zodat je alleen maar gaat versterken wat we de voorbije jaren al meemaakten: tot de leeftijd van 60 jaar weliswaar veel minder brugpensioenen, maar wel veel meer gewone oudere werklozen. Met vanaf de 1ste dag al een veel lager inkomen dan bij brugpensioen. Met een merkelijke hogere kans op armoede bij langdurige werkloosheid dan bij brugpensioen. En met bovenop een fikse aderlating bij overstap op pensioen later.
Santiago
Waarom moeten de gerechtigden op sociale uitkeringen en de oudere werknemers almaar harder bloeden? Omdat al een tijd datgene aan het gebeuren is waarvoor we deze zomer al waarschuwden. Het aanlokkelijke inkomstenluik van de formateursnota wordt onder de verenigde druk van lobbygroepen, werkgeversorganisaties, denktanks, in een klimaat van antifiscaal populisme uitgekleed. Ik heb dat eerder het Santiago-effect genoemd, naar de oude visser van Hemingway. Die, eens aan land, vaststelde hoe de vette vissen die hij langszij had meegesleurd, door de haaien waren weggevreten en nog slechts de graat overbleef. Hoe minder bereidheid wat te halen bij de sterke schouders, hoe meer moet worden gehaald bij de tengere schouders.
Wiegendood
En dat alles uiteraard onder luide aanmoediging van Europa. Het nieuwe project Europa 2020, met nota bene een doelstelling om de armoede en uitsluiting in Europa drastisch te verminderen, is inmiddels een wiegendood gestorven. Geheel overruled door de economic governance. Geheel ten prooi aan de neoliberale fetisjen van de Ecofin-filière: lagere werkloosheidsuitkeringen, afbouw van eindeloopbaanregelingen en bikkelharde sanering aan de uitgavenkant, vooral in de (“passieve”) sociale zekerheid.
Parasieten
Misschien nog het meest ergerlijke is hoe men de gerechtigden op sociale uitkeringen unisono een signaal stuurt dat ze vandaag eigenlijk maar parasiteren op de werkenden. Dat ze de luie hangmat van de sociale zekerheid, zoal niet het frauderen met sociale uitkeringen, verkiezen boven de noeste inzet voor de verdere uitbouw van de welvaartsstaat. Aangevuld met een signaal naar de ouderen dat al die bijzondere beschermingsmaatregelen naar oudere werknemers alleen maar de toekomst van de jongeren bezwaren. En met een nieuw soort xenofobie, door inwoners van buitenlandse komaf al maanden te vereenzelvigen met uitkeringsfraude (ook als bliksemafleider voor de strijd tegen de fiscale, loon- en bijdragefraude).
Zonder er maar even stil te staan dat er misschien ook een probleem is van voldoende jobs, van kwaliteit van jobs, van toegang tot jobs. Zonder nog enige aandacht voor de vanzelfsprekendheid dat je de werkloosheid eerst en vooral oplost door werk te creëren en beter te verdelen, door de werkloosheid en niet de werklozen te bestrijden.
Zonder nog maar enig inlevingsvermogen. In wat het is van dag tot dag te moeten rondkomen met een schamele uitkering. In wat het is om werkloos te zijn en keer op keer de deur op de neus te krijgen. In wat het is om als oudere werknemer aan de slag te blijven of aan de slag proberen te gaan. In wat het is om als invalide of gehandicapte door het leven te moeten… En zonder ook maar een enkele inspanning te vragen van de werkgevers, tenzij op geduldig papier.
Stand still
Als de regeringsonderhandelaars er niet van kunnen worden overtuigd dat ze in hun blinde saneringsijver asociaal bezig zijn dan moeten we desnoods maar de juridische bazooka bovenhalen. Heeft iemand van de regeringsonderhandelaars er al even bij stilgestaan dat ze evenmin vanuit grondwettelijk oogpunt niet goed bezig zijn? Artikel 23 van de Grondwet garandeert immers het recht op sociale zekerheid en sociale bijstand en ruimer het recht op een menswaardig leven. En verhindert volgens het Grondwettelijk Hof dat het beschermingsniveau in aanzienlijke mate wordt verminderd, “zonder dat daarvoor redenen zijn die verband houden met het algemeen belang”. Dat noemen ze het standstill beginsel. Wat ook teruggaat op internationale verdragen. Al moet je niet naïef zijn. Uiteraard gaat de nieuwe regering zich trachten te verschuilen achter het achterpoortje dat het Grondwettelijk Hof laat. Maar het loont alvast de moeite een dossier beginnen voor te bereiden voor het geval men collectief doof blijft voor de wanhoop van wie van een uitkering moet leven.
Chris Serroyen
Hoofd ACV-studiedienst
zaterdag 12 november 2011
Abonneren op:
Posts (Atom)